બાપુનાં પારણાં/માતા તારો બેટડો આવે

by ઝવેરચંદ મેઘાણી

← છેલ્લો કટોરો

બાપુનાં પારણાં માતા તારો બેટડો આવે ઝવેરચંદ મેઘાણી ૧૯૪૩

ધરતી માગે છે ભોગ →

માતા, તારો બેટડો આવે  !

[ગોળમેજીમાંથી પાછા આવ્યા ત્યારે, ઢાળ – શિવાજીને નીંદરૂ નાવે’]

માતા ! તારો બેટડો આવે,
આશાહીન એકલો આવે.

જોજો ! મારો બેટડો આવે,
સંદેશાઓ ખેપિયા લાવે.

જવાલામુખી એને કાળજે રે,
એની આાંખમાં અમૃતધાર – ૫
એવો કોઈ માનવી આવે.
ભેળાં કાળનોતરાં લાવે–માતા૦

સૂતો રે હોય તો જાગજે સાયર !
ઘેર આવે પ્રાણાધાર;
હૈયે તારે બાંધ હિંડોળા,
મોભી મારો ખાય બે ઝોલા–માતા૦ ૧૦

ધૂળરોળાણાં એ મુખ માથે વીરા,
છાંટજે શીતળ છોળ;
પ્રેમથી પાહુલિયા ધોજે !
આછે આછે વાયરે લ્હેજે–માતા૦

તારા જેવાં એના આતમાનાં ગેબી
હિમ અગાધ ઉંડાણઃ
ત્યાં યે આજે આગ લાગી છે ૧૫
ધુંવાધાર તોપ દાગી છે.–માતા૦

સાત સિંધુ તમે સામટા રે !
એની ઓલવાશે નહિ ઝાળ,

ઠાલાં નવ ઢોળશો પાણી !
ના ના એની વેદના નાની–માતાo

કોટકોટાન હૂતાશ જલે તારા
હૈયાની માંહીં ઓ આભ ! ૨૦
એવી ક્રોડ આપદા ધીકે
છાની એની છાતડી નીચે–માતા૦

માનતાં'તાં કૂડાં માનવી રે,
એને ફોસલાવી લેવો સે'લ !
પારાધીનાં પિંજરાં ખાલી,
હંસો મારો નીકળ્યો હાલી–માતા૦ ૨૫

ઘોર અંધારી એ રાતમાં રે
બીજાં બાળ ઘોરાણાં તમામ,
આઠે પાર જાગતી આંખે,
બેઠો તું તો દીવડે ઝાંખે–માતા૦

ખૂડ્યા બૂડ્યા બીજા ઘેલડા રે
માયામોહ કેરે પારાવાર;
બેટા ! તું તો પોયણું નાનું, ૩૦
ઊભું એક અણભિંજાણું–માતા૦

પોતાના પ્રાણપિપાસુઓનાં તેં તો
ખોળલે ખેલાવ્યાં બાળ;
ચુમી ચુમી છાતીએ ચાંપ્યાં,
બંધુતાના બોલડા આપ્યા–માતા૦

રોમેરોમે તારે દાંત ભીંસી ઝેરી
કરડ્યા કાળુડા નાગ,
ડંખે ડંખે દૂધની ધારા,
રેલી તારા દેહથી પ્યારા ! – માતા૦

ચીર પાંચાળીનાં ખેંચવામાં નો'તા
પાંડવોએ દીધા હાથ,
આજે અધિકાઈ મેં દેખી.
બેટાઓએ માતને પીંખી–માતા૦ ૪૦

એકલો તું આડા હાથ દેતો ઊભો
દોખિયાંને દરબાર,
તારી એ અતાગ સબૂરી,
શોષી લીધી પ્રાણની પૂરી–માતા૦

કૂડ પીધાં હીણમાન પીધાં,
પીધાં ઘોળી દગાવાળાં દૂધ,
કડકડતાં તેલ તેં પીધા,
ગાળી ગાળી લોહ પણ પીધાં–માતા૦

ગોપવીને છાના ઘાવ કલેજાના
રાખજે ખૂબ ખામોશ !
વાવાઝોડાં કાળનાં વાશે,
તે દી તારી વાટ જોવાશે.–માતા૦

કંપશે સાત પાતાળ, આભે જાતા
ઝીંકશે. સાયરલોઢ, ૫૦
ખંડે ખંડ બોળશે લાવા,
ભૂકમ્પોના ગાજશે પાવા–માતા૦

'ધાઓ ધાઓ ધેનુપાળ ! ' એવા
તે દી ઊઠશે. રે હાહાકાર,
શાદૂળા ને સાંઢ માતેલા,
ઢ્રુંગે ઢ્રુંગે ભાગશે ભેળા–માતા૦ પપ

ભાઈ વિદેશીડા ! વીનવું રે એને
રોકશો મા ઝાઝી વાર,
બેઠી હું તો દીવડો બાળું,
ક્યારે એના ગાલ પંપાળું–માતા૦

તારી કમાઈ ગુમાઈને રે મારે
માગવો નો'ય હિસાબ,
બેટા ! તારી ખાકની ઝોળી,
માતા કેરે મન અમોલી–માતા૦ ૬૧