યુગવંદના/કેદીનું કલ્પાંત

by ઝવેરચંદ મેઘાણી

← કોદાળીવાળો

યુગવંદના કેદીનું કલ્પાંત ઝવેરચંદ મેઘાણી ૧૯૩૧

કાળ-સૈન્ય આવ્યાં →



કેદીનું કલ્પાંત

ઊંચી ઊંચી ડાળના લીંબડા, હો ભાઈ !
ઊંચી ઊંચી ડાળના, હો લીંબડા !
મારે તું વિના ન કોઈની સગાઈ રે. —
જેલનાં જીવન એવાં.

લાખ લાખ પાંદ તારી આંખડી, હો ભાઈ !
લાખ લાખ પાંદ તારી આંખડી,
મારા ગામ તણી સીમડી કળાય રે ? — જેલનાં૦

મહીસાગર તીર મારાં ખોરડાં, હો ભાઈ !
મહીસાગર તીર મારાં ખોરડાં,
એની ઓસરીએ ચાંદની ચળાય રે. — જેલનાંo

ઘરની ધણિયાણી મારી ફાતમા, હો ભાઈ !
ઘરની ધણિયાણી બીબી ફાતમા;
જોજે, ખેતર ગૈ છે કે કૂબામાંય રે. — જેલનાં૦

કાસદ કરી મેલ્ય એક કાગડો, હો ભાઈ !
કાસદ દઈ મેલ્ય કાળો કાગડો;
મને એક વાર હળીમળી જાય રે. — જેલનાં૦

ત્રણ ત્રણ મહિનાની મુલાકાત છે હો ભાઈ !
ત્રણ ત્રણ મહિનાની મુલાકાત છે;
ઝીણી જાળીઓ આડેથી વાતો થાય રે. — જેલનાં૦

કે'જે સિવડાવે નવાં પગરખાં, હો ભાઈ !
કે'જે સિવડાવે નવાં પગરખાં,
એના તળિયામાં રૂપિયા રખાય રે. — જેલનાં૦

રૂપિયો દેવો પડે સિપાઈને, હો ભાઈ!
રૂપિયો દેવો પડે સિપાઈને:
નથી દેતા તો ચામડા ચીરાય રે. - જેલના૦

પંદર "મીલેટ"નાં મેળાપ છે, હો ભાઈ!
પંદર "મીલેટ"નાં મેળાપ છે,
ભૂંડી! જાળવજે, રોઈ ના જવાય રે. - જેલના૦

રોશું તો પડશે મને ધોકલા, હો ભાઈ!
રોશું તો પડશે ધિંગા ધોકલા:
તારી નજરું સામે એ નૈ સહાય રે. - જેલના૦

મરિયમ નાની છે મારી દીકરી, હો ભાઈ!
મરિયમ નાની છે ડાહી દીકરી:
એને કે'જે' જાળીને ન અડકાય રે. - જેલના૦

મરિયમની કુણી કુણી આંગળી હો ભાઈ!
મરિયમની કુણી કુણી આંગળી:
એને ટેરવે અડું તો સજા થાય રે- જેલના૦

મરિયમને દુરથી બકા કરું, હો ભાઈ!
મરિયમને દુરથી બકા કરું:
તો તો જેલર ખારો થઇ ખિજાય રે. - જેલના૦

પૂછીશ નાં સુખદુખની વાતડી, હો ભાઈ!
પૂછીશ માં ભીતરની વાતડી,
મારા માફી તણા દનૈયા કપાય રે. - જેલના૦

બરધીઆને કાંધ હવે કેમ છે, હો ભાઈ!
(મારા) બરધીઆને કાંધ હવે કેમ છે?
રે'તા ભૂખ્યા કે રાતના ધરાય રે. - જેલના૦

અરધાં ભૂખ્યાં તને ભલે રહો, હો ભાઈ!
અરધા ભૂખ્યા તમે ભલે રહો;
મારા બરધીઆની સાર લ્યો સવાઈ રે. — જેલના ૦

વેચો વળીઓ ને વેચો વાંસડા, હો ભાઈ !
વેચો વળીઓ ને વેચો વાંસડા;
મારા બરધીઆને વરસ બે જિવાડ રે. — જેલના ૦

ફટકા-ફાંસીનું શીખું કામ જો હું ભાઈ!
ફટકા-ફાંસીનું બુરું કામ જો;
વધે માફી, વળી રૂપૈયા રળાય રે. — જેલના૦

(પણ) બદનામી થાય આખી જેલમાં, હો ભાઈ!
બદનામી થાય આખી જેલમાં;
પીર દાવલશા સોણલે ભળાય રે. — જેલના ૦

ઘોળી માફી ને ઘોળ્યા રૂપિયા, હો ભાઈ!
ઘોળી માફી ને ઘોળ્યા રૂપિયા;
વરસ બે તો વહી જાશે પલકમાંય રે. — જેલના૦