સ્ત્રીસંભાષણ/પ્રસ્તાવના
| સ્ત્રીસંભાષણ પ્રસ્તાવના દલપતરામ |
પાત્રો → |
પ્રસ્તાવના
જેને ગૂજરાતી બોલી અથવા ચાલ ચલગત સારી પેઠે જાણવાની મરજી હોય, તેણે આવી ચોપડી ધ્યાન લગાડીને વાંચવી કેમકે એક દક્ષણી માણસ પોતાના મનમાં એવું ધારતો હતો કે હું ગૂજરાતમાં ઝાઝાં વરસ રહ્યો છું, તેથી ગૂજરાતી ભાષા તથા ચાલચલગત સારી પેઠે જાણું છું; એવું કોઈ ગૂજરાતી માણસ આગળ તેણે કહ્યાથી, પેલા ગૂજરાતીએ દક્ષણીને કહ્યું કે, તમે ગૂજરાતીમાં સરકારી કામમાં રહેલા માટે જેટલા શબ્દો સરકારી કામમાં આવ્યા હશે, તેટાલા તમે જાણતા હશો. પણ અમારા ઘરમાં બાઇડિયો, છોકરાં, શી રીતે બોલે છે તે જ્યારે તમારા જાણવામાં હોય, ત્યારે તમે ગૂજરાતી ભાષા સારી પેઠે જાણો છો એમ કહેવાય. માટે તે તમે જાણતા હો તો કહો કે "ઘૂમણી ઘાલવી" એટલે શું ? પછી તેનો અર્થ પેલા દક્ષણીના સમજવામાં આવ્યો નહિ. માટે ગૂજરાતી ભાષા, તથા ચાલ વિષે જાણવા સારૂ સાહેબ મોસુફને વાસ્તે આ વર્ણન કલ્પના કરીને મેં બનાવ્યું છે.
આ ચોપડી વાંચીને આપણે એટલો વિચાર કરવાનો છે કે - આપણે દેશની વગર ભણેલી અને વેહેમી સ્ત્રીયો ભેગી થઈને આવી વાતો કરે છે. અને સુધરેલા દેશની સ્ત્રીયો ભેગી થાય છે ત્યારે વિદ્યા સંબંધી અને દેશની સ્થિતિ સંબંધી વાતો કરે છે. થોડાં વર્ષ ઉપર મીસ મેરી ક્યારપેંટર અહિ આવી હતી, તે એવાં ભાષણો કરતી હતી કે જે સાંભળીને વિદ્વાનો પણ અચરજ પામતા હતા. આપણી સ્ત્રીયો ભણીને એવી હોશિયાર થશે ત્યારે જ આપણા દેશની સ્થિતિ સુધરશે.
दोहरो
स्त्रियो सुधरशे तोज फळ, उत्तम थशे अथाक;
पृथिवी सुधरे तोज त्यां, पाके सारो पाक। १
ક. દ. ડા.
આ પુસ્તક્ની પહેલી આવૃત્તિ સન ૧૮૫૬માં સોસાઇટીએ છપાવી હતી. પછી બીજી આવૃત્તિ ૨૦૦૦) નકલો સન ૧८૬૪માં છપાવી હતી. અને ત્રીજી આવૃત્તિની ૧૦૦૦) નકલો સને ૧૮૭૪માં છપાવી હતી. તે બધી નકલો ખપી ગઈ, અને ઈનામમાં વહેંચવા સારૂ સરકાર તરફથી તથી બીજા દેશી સંસ્થાઓના અધિકારીઓ તરફથી તથા બીજા દેશી સંસ્થાઓના કેળવણી ખાતાના ઉપરી અધિકારીઓ તરફથી તથા લોકો તરફથી તેની માગણી થયા કરે છે તેથી આ ચોથી આવૃત્તિની ૧૦૦૦ નકલો છપાવી છે.
અમદાવાદ
૩૧મી માર્ચ સને ૧૮૮૯
આસિસ્ટંટ સેક્રેટરી, ગૂજરાત
વર્નાક્યૂલર સોસાઇટી.
