અખાના છપ્પા/વેષવિચાર અંગ

by અખો

← આત્મલક્ષ અંગ

અખાના છપ્પા વેષવિચાર અંગ અખો

જીવ અંગ →

વેષવિચાર અંગ

દર્શન વેષતણી કહું વાત, પંથપુરાતના સઘળી ઘાત;
સ્વેચ્છાએ અવધૂત જ રહ્યા, પચે ચાલ્યા આવ્યા ક્યાં તે ગ્રહ્યા;
શિવે વેષ ધર્યો અભિનવો,એ પહેલો અખા કેણે અનુભવ્યો. ૪૩૨

રાજવેષ ધરે નોય રાજ, પંથ રહે કાંઇ ના સરે કાજ;
અંત કારણ એનું કાંઇ નથી, નિર્દાવે વર્તે તે જતી;
સેજ માંહે મહા પુરુષ જ રહે, બાહ્ય દ્રષ્ટિ અખા વેષને ગ્રહે. ૪૩૩

શેષ શંકર મુનિ જે પદ રમે, પે પદા પ્રીચ અખા કાં ભ્રમે;
શુક મોટા કહાવ્યા જે વડે, રખે કુબુધ તુંને આશા નડે;
જ્ઞાના ભ્રષ્ટ તે આશા કરે, સત્ત્વ છાંડી અખો નહીં ગૃહે; ૪૩૪

જીવા કલંક અખા ટાળે ટળે, આશાએ જીવા ભ્રમામાં ભળેલ
આશાવાના તણું નામ જીવ, પદ નિરાશ બેઠો તે શિવ;
મર્કટ મન તે આશા લગે, જોય વિચારે અખા તું વગે. ૪૩૫

જ્ક્તનામ જગદીશજનતણું, જોયામં કારના ચે ઘણું;
ચિત્ત સહિત જોતાં તો જક્ત, ચિત્તા રહિત ચે હરે છે અવ્યક્ત;
શાર્દૂલસુત માતાને મળે, અન્ય અખા રિપુ જાણી પળે. ૪૩૬

મોટું વૈગુન્ય ચિત્તનું પડ્યું, વસ્તુ વિષે દ્વૈત પડ ચડ્યું;
પડે ભાત નાનાવિધતણી, ચિત્તા ઉપાધ્ય વાધી અંત્ય ઘણી;
માદક પુરુષ્નેઘેલો કરે; સ્વસ્વરૂપ અખા તેને વીસરે. ૪૩૭

ચિત્ત સમતે નિશ્ચળ મન થાય, નિશ્ચળ મન તે શિવા સદાય;
શિવા તણે પદ દ્વૈત જ નથી, ચિત્ત ઉપાધિ વાધી અણછતી;
ચિત્ત કલ્પિતા અખા અવતાર, એ સત્શાસ્ત્ર જાણો નિર્ધાર. ૪૩૮

વિષય માદક પુરુષે ભક્ષ કર્યો, ત્યારે બુધ નેત્રે ભર્મ જ સ્ફુર્યો;
ભ્રમા પડતે હરિ દૃષ્ટિ ગઈ, નેત્રે માયા આવી રહી;
માયા બળ છે અખા પ્રચંડ, તેનાં દર્શના છનું પાખંડ. ૪૩૯

સર્વ વિકાર એ મનનો જાણ, ચોર્યાશી લક્ષ્ને ચારે ખાણ;
દ્રષ્ટ પદારથ ચિત્તનો ઘડ્યો, ચિત્તવત એને ચિત્તસું જડ્યો;
ચિત્તરૂપી રોગા મનને થયો, અખા આપોપું ભૂલી ગયો. ૪૪૦

પહેલું મન તે સામું ધસ્યું, જૈ માયા કેરે ચિત્ત વસ્યું;
માયા તણો ત્યાં બહુ વિસ્તાર, હરિને પરઠવા દશ અવતાર;
ચિત્તા અંગી કરતે ભ્રષ્ટ થયો, અખા દોષ હરિનો ગ્રહ્યો. ૪૪૧

અખિલ બ્રહ્માનો શું અવતાર, ચિત્ત ઉપાધિતનો વિસ્તાર;
કહી જાય તો ફરી અવતરે, વણ સમજે દોસ સ્થાપન કરે;
ચિદ અર્ણવ સદા ભરપૂર, અખા ઉત્પત્ય લ્કયા લહેરે પૂર. ૪૪૨

ચિદાનંદા કેરાં સુ રૂપ, દ્રષ્ટ પદારથે આપે ભૂપ;
અખિલા ભુવનમાં રહ્યો પઅરવરી, નિત્યાનંદ આપે કરે હરી;
સદા સર્વદા છે અવિનાશ, અખા નિરંતર સર્વાવાસ. ૪૪૩

વના વિચારે વિશ્વનું ભાન, જ્યાં લગે નવ કાઢ્યું માન;
વસ્તુ વિચારે વિશ્વ જ નથી, હરિને કર્તા કહું શ્યાવતી;
હરિ કર્તાને કહો શ્યાતણો, જો કલ્પિત ભ્રમ અખા આપણો. ૪૪૪

ગુરુ મારે એમા જ પ્રીચવ્યો, હરિ દેખાડ્યો તે અણચવ્યો;
વિશ્વ નિયંતા જો કહેવાય, અકહંડ બ્રહ્માની ખંડણા થાય;
ગુરુ ગોવિંદ જેને ત્યાં હશે, અખા આપોપું દેખાડશે. ૪૪૫

સાચો ગુરુ કેને નવ ભજે, જુઠાથી કાંઇ નવ નીપજે;
રસાયન કેને નવ મળે, ધૂર્તા વિત્તા લૈને પળે;
એ બે બેની સદાએ ખોટ, અખા નહીં મળે કોટાનકોટ. ૪૪૬

સાચો ગુરુ જાણી જે જક્ત, કનક કામિની નોહે આસક્ત;
બીજા સઘળા આળપંપાળ, ધનને અર્થે માંડે જાળ;
તેથી કહો તે શું નીપજે, અખા અંતર માયને ભજે. ૪૪૭

ગુરુ શિષ્યની ત્યાં એવી વાત, શુદ્ધ પારસને સઘળી ઘાત;
શુદ્ધ પારસનેજે જે અડે, તે તે કંચન થઈ નીવડે;
તે આદર કેનો નવ કરે, સેજ ઐશ્વર્ય અખા તે ધરે. ૪૪૮

સદ્ગુરુ શિષ્યને વચન જ કહે, જિજ્ઞાસુ શિષ્ય તત્ક્ષણ ગ્રહે;
મોર્પત્નિ પડતું બુડંદુ ધરે, તેનો તદ્વત બરહી થૈ પરવરે;
પડ્યું ગ્રહે તેની થાયા ઢેલ, ગુરુ શિષ્ય્નો અખા આ ખેલ. ૪૪૯

ગુરુ શિષ્ય કેરી સાંભળા જુક્ત, સ્વાંતબ્યંદે જેમ જામે શુક્ત;
જેવે આદરે કરીને ગ્રહે, તેવું મુક્તા જામી રહે;
આદરવંત તે વચ્ન જા ઠરે, જો અખા સદ્ગુરુ આદરે. ૪૫૦

ગુરુ શિષ્યની સાંભળ તંત્ર,એકે પહોરે મુદ્રા જંત્ર;
કર્તા ધર્તા બોય સાવધાન, ઉઠે મુદ્રા સઘળી સમાજ;
ચંત ચળે જો એકે તણું, મિથ્યા કાર્ય હોય અખા ઘણું. ૪૫૧

ભક્તિ જ્ઞાના અને વૈરાગ, પદાર્થા એક ત્રણ નામ વિભાગ;
તેને અજાણ્યો કહે જુજવા, સમઝ્યાને તે એક જ હુવા;
અનુભવતાં જાણેજે ભેદ, ભક્ત જ્ઞાન અખા નિર્વેદ. ૪૫૨

જક્ત્ભાવ હૃદેથી ગયો, ત્યારે ત્યાં વૈરાગ જ ગયો;
જ્યાં જુવે હરિ દૃષ્ટે પડે, ત્યારે ભક્તિ સરાણે ચડે;
દ્વૈતા ભાવ અખા જ્યારે ગયું, ત્રણ પ્રકારે જ્ઞાના જા થયું. ૪૫૩

જો ભક્તિ કરે ને નંદે જ્ઞાન, તો ભક્તિ નંદી આણે અભિમાન;
વૈરાગી કહે જુઠ્ઠા બેય, સાચો સંસાર મૂકી રેય;
એ દ્વેષે કરિ કહિએરહિ ગયો, અખા અહંકાર આગલ થયો. ૪૫૪

હરિમય સર્વ દેખે તે ભક્ત, જ્ઞાની આપે છે અવ્યક્ત;
અહર્નિશ મ,અન જો વેધ્યું રહે, તો કોણ નંદે ને કોને કહે;
વન પામે બકવાદ જ કરે, ગળે ગર્જના અખા ઉગરે. ૪૫૫

કુળવધુ તે પરને નવ ભજે, તેમ સધવી તે ત્યાં નીપજે;
આપ છુપાડે પોતાતણું, કંથ્માન હોયે ત્યાં ઘણું;
તે ભક્તની ત્યાં એવી રીત, નમ્ર પણે અખા છે જીત. ૪૫૬

જ્ઞાનીને પરા કોયે નથી, મના અમન થયું તે વતી;
ઉત્તમ મધ્યમ સઘળું ગયું, મન જાતે સર્વે લીન થયું;
ગત દિવસનું સ્વપ્ન જ જેમ; હું તું ભાવ અખા થયો તેમ. ૪૫૭