ઓખાહરણ/કડવું-૫૬

by પ્રેમાનંદ

← કડવું-૫૫

ઓખાહરણ કડવું - ૫૬ પ્રેમાનંદ

કડવું-૫૭ →

કડવું ૫૬મું
બાણાસુરના સૈન્યનો અનિરુદ્ધે નાશ કર્યો
રાગ :ઢાળ

ઘેલી નારી કાલાવાલા, જે કરે તે ફોક;
અમે એવું જુદ્ધ કરીએ, તે જાણે નગરના લોક. (૧)

તું જાણે પિયુ એકલાને, હાથ નહીં હથિયાર;
તારા બાપે ચાર લાખ મોકલ્યા, તે મારે માના છે ચાર. (૨)

તું જાણે પિયુ એકલાને, કર નહિ ધનુષ ને બાણ;
એક ગદા જ્યારે ફરશે ત્યારે, લઈશ સર્વના પ્રાણ. (૩)

ચિત્રલેખા ચતુરા નારી, વિધાત્રીનો અવતાર;
ઓખાએ તે ધ્યાન ધરિયું, આવી માળિયા મોઝાર. (૪)

એવું એમ કહીને જોયું શય્યામાં, ગદા તો નવ દીઠી;
ચમકીને પૂછ્યું ચિત્રલેખાને, અંગે લાગી અંગીઠી. (૫)

ચિત્રલેખા કહે મહારાજા હું તો, ચતુરા થઈને ચૂકી;
મેં જાણ્યું મુજને મારશે, ગદા ક્યાંય મૂકી. (૬)

અનિરુદ્ધ કહે શાને વઢું, મારે હાથ નથી હથિયાર;
ચિત્રલેખાએ નારદ સંભાર્યા, માળિયા મોજાર. (૭)

નારદ કહે મુજને કેમ સંભા્ર્યો, કૌભાંડ કેરી તન;
મહારાજ જુદ્ધે ચઢે અનિરુદ્ધ, દેજો આશીર્વાદ વચન. (૮)

નારદે આશીર્વાદ દીધો, સૌભાગ્યવંતી ઓખાબાઈ;
ભાલોભલો પુત્ર પ્રદ્યુમનનો, ચિરંજીવી અનિરુદ્ધભાઈ. (૯)

ભલો તું પ્રદ્યુમનનો, વીરા ઘણો વિકરાળ;
અંતરીક્ષ ઊભો હું જોઉં છું, આણ સરવનો કાળ. (૧૦)

અલ્યા ઘણી વાર તો બેસી રહ્યો ને, વાત તણું નહિ કામ;
બૈરામાં બાકરી બાંધી, તેમ બોળ્યું બાપનું નામ (૧૧).

અનિરુદ્ધ કહે શાને વઢું, હથિયાર નથી કંઈ એક;
જોદ્ધા જા જા શોર કરે છે, ત્યાં શો કરવો વિવેક. (૧૨)

નારદ કહે ઓખાબાઈને, તું આદ્ય જગતની માત;
તારું સામર્થ્ય હોય જેટલું, તે આપ સ્વામીને હાથ. (૧૩)

ઓખાએ એક ભોંગળ લઈને, કહાડી આપી બહાર;
સ્વામીના કરમાં આપી, તેમાં હજાર મણનો ભાર. (૧૪)

વીર વિકાસી ભોંગળ લીધી, માળિયામાં ધાય,
ચાર લાખ જોદ્ધા તરવરીઆ તે, સામો જુદ્ધે જાય. (૧૫)

ગેડી ગુપ્તિ ફરસી તંબુર, છુટે ઝઝા બાણ;
માળિયાને ઢાંકી લીધું, જેમ આભલિયામાં ભાણ. (૧૬)

આવતા બાણ એકઠાં કરી કરીને, પાછા નાખે બાળ;
ઊંચેથી આવી પડે છે, આણે સર્વનો કાળ. (૧૭)

ભડાક દઈને ભોંગળ મારી, અનિરુદ્ધે જેની વાર;
તે ઝબકારા કરતી આવી, તેણે કર્યો સંહાર. (૧૮)

અનિરુદ્ધ કેરો માર ઘણો તે, જોદ્ધાએ ન ખમાય;
મારી કટક સરવે કટકા કીધું, આપે નાઠા જાય. (૧૯)

રહો શા માટે નાસો, કાં થાઓ છો રાંક ?
હું તમારા કાજ આવ્યો છું, મારો ન કાઢો વાંક (૨૦)

અંગ જે કાંઈ ન સુજે, આવ્યા રાયની પાસ;
બાણાસુર બેસી રહ્યો, ને કટક થયું સૌ નાશ. (૨૧)

જોદ્ધા સહુ નાશ થયા રે, હું ચોરી નાઠો સાર;
તમને આવ્યો સંભળવવા, ઘણું કરી પોકાર. (૨૨)

નાસ રાજા ભુંગળ આવી, પ્રાણ તારો જાય;
બાણાસુર પડ્યો ગાભરો, દૈવ આતો શું કહેવાય ? (૨૩)

બીજા રાયે છ લાખ મોકલ્યા, જઈ કરો સંગ્રામ;
મારી બાંધી લાવો કહું છું, એને તો આ ઠામ. (૨૪)

જોદ્ધા આવ્યા જોરમાં તે કરતા મારોમાર;
છ લાખ આવી ઊભા રહ્યા, તેના બળતણો નહિ પાર. (૨૫)

કોઇ એક ને બે જોજન, ઊંચા જે કહેવાય;
કોને માથે શીંગડા, લોચન ઉદર સમાય. (૨૬)

ખડગ, ખાંડા તુંબર ફરસી, ગોળા હાથે નાળ;
તોપ, કવચ, રણભાલા, બરછી, મુગદળ ને ભીંડીમાળ. (૨૭)

સાંગ , ગેડી, ગુપ્તિ, ગદા ને ઝળકતી તલવાર;
બાણાસુરના યોદ્ધા તે, કરતા મારોમાર. (૨૮)

કાંઇક કચરઘાણ થાય ને કાંઇકના કડકાય,
કુંભસ્થળ ફાટી ગયા ને , પડ્યા તે પૃથ્વી માંય. (૨૯)

અનિરુદ્ધે પછી વિચાર્યું, ગદા પડી છે ધર્ણ;
જોદ્ધા આવ્યા જોરમાં તે, કેમ પામશે મરણ ? (૩૦)

પછી પડતું મૂક્યું પૃથ્વી ઉપર, ગદા લીધી હાથ;
કાળચક્રની પેઠે સેજે, સૌ સંહાર્યા સાથ. (૩૧)

કોઇ જોદ્ધાને ઝીકી નાખ્યાં, ઝાલ્યા વળતી કેશ;
કોઇને અડબોથ મૂકીને, કોઇને પગની ઠેસ. (૩૨)

કોઇકના મોઢા ભાંગી નાખ્યા, હાથની લપડાકે;
કોઇને મારી ભુકો કીધો, ભોંગળને ભડાકે. (૩૩)

એમ હુલ્લડ કરીયું ને ત્રાસ પાડીઓ, બુમરાણ બહુ થાય;
છ લાખ ચકચૂર કરીને, ગયો માળિયા માંય. (૩૪)

નાઠા જોદ્ધા વેગે ગયા, જ્યાં છે બાણાસુર રાય;
નાસ રાજા ભોંગળ આવી, પ્રાણ તારો જાય. (૩૫)

ન હોય કાંઈ નાનો કુંવર, દીસે છે કોઈ બળિયો;
ઘણીવારનો જુદ્ધ કરે છે, કોઈનો ન જાય કળિયો. (૩૬)

કૌભાંડને તેડાવી પૂછ્યું, હવે શું કરવું કાજ;
આટલે છોકરે નીચું જોવડાવ્યું, ધિકધિક મારું રાજ. (૩૭)

મતવાલો મહાલે માળમાં, જઈ જોદ્ધાએ સભામાં સંભળાયું;
કૌભાંડને ચડિયો કાળ, મતવાલો મહાલે મળામાં. (૧)

જુગ જીત્યું પણ કાંઈ નવ દીઠું, સ્વર્ગ મૃત્યુ પાતાળમાં;

કહો કૌભાંડ હવે શું, મારો ભાગ્યો ભારે ભૂપાળમાં. મતવાલો૦ (૨)

સહુ સૈન્યનું સામર્થ ભાગ્યું, બહુ બળદીઠું છે બાળમાં રે;
દસ લાખનો દાટ વાળ્યો, હજી છે વઢવાની ચાલમાં. મતવાલો૦ (૩)

કહો પ્રધાન હવે શી વલે થશે, બાળ પડ્યો જંજાળમાં રે;
રાતમાં જઈને રોકી રાખો, નાસે પ્રાત:કાળમાં રે. મતવાલો૦ (૪)

વિખિયા રે વળગ્યો તે નહિ થાય અળગો, જેમ માખી મધજાળમાં રે;
બાળકને બકરી શાને ધારો, જણાય સિંહની ફાળમાં. મતવાલો૦ (૫)

બાળકને જે બાંધી લાવે, તેને વધાવું રતન ભરી થાળથી રે;
સિંહપણું વેરાઇ ગયું ને, થયો સંગ્રામ શિયાળમાં રે, મતવાલો૦ (૬)