ઓખાહરણ/કડવું-૫૭

by પ્રેમાનંદ

← કડવું-૫૬

ઓખાહરણ કડવું - ૫૭ પ્રેમાનંદ

કડવું-૫૮ →

કડવું ૫૭મું
કૌભાંડ-બાણાસુર વચ્ચે વાર્તાલાપ - અનિરુદ્ધ ઉપર આક્રમણા
રાગ : સોરઠ

કૌભાંડ કહે તું સાંભળ રાજા, કહું એક સાચો મર્મ;
એ ભોંગળે દસ લાખ માર્યા, તેણે ન રહ્યો તારો ધર્મ. (૧)

અચરજ એક લાગે છે મુજને, પડી અસંગે વાત;
એક ભોંગળે દસ લાખ માર્યા, કીધો મહા ઉત્પાત. (૨)

પૂરવે મેં તેને પ્રિછવ્યો, અહંકારે થયો તું અંધ;
અહંકારે લંકા ગઇ, રણે રેંસાયો દસસ્કંધ. (૩)

અહંકાર ચંદ્રમાએ કર્યો, તેને રોહીણીશું સંજોગ;
છવ્વીસ નારી પરહરી, માટે ભોગવે ક્ષય યોગ. (૪)

એવા અહંકાર હું અનેક કહું, સાંભળને ભૂપાળ;
વાંક કોઇનો કહાડીએ નહિ, પણ ફુટ્યું તારૂં કપાળ.(૫)

અહંકાર તુજ બાપે કર્યો, જેણે જીત્યા દસ દિગપાળ;
વામન રૂપ વિઠ્ઠલે ધરીને, બળી ચાંપ્યો પાતાળ. (૬)

અહંકાર કોઇનો છાજ્યો નહિ, ગર્વ કોઇનો રહ્યો નહિ;
તમે વિચારો મનમાંય. (૭)

પહેલી ધજા ભાંગી પડી, વરસ્યો રુધિરનો વરસાદ;
નક્ષત્ર તૂટી પડ્યું ને, થવા માંડ્યો ઉત્પાત. (૮)

હવે તત્પર થઈને સેના સંભાલો, નહિ નાઠાનું કામ;
દસ દિશા તું જીતીને આવ્યો, છોકરે બોળ્યું તારું નામ. (૯)

રાય પહેલો મેં તુને પ્રિછવ્યો, પ્રતાપ તારો પ્રત્યક્ષ;
આ સમે એ વિલોકતામાં, ઉદય પામ્યો અસ્ત. (૧૦)

સ્વર્ગ મૃત્યુ પાતાળમાં, કહેવાયો તું એક;
તરણાવત તુજને કર્યો, એ છોકરે વાળ્યો છેક. (૧૧)

વચન એવું સાંભળીને, રાયની ગઈ છે શુધને સાન;
સ્થૂળ અંગ દેખી રાજાનું, પછી બોલીઓ પ્રધાન. (૧૨)

કૌભાંડ કહે તું સાંભળ રાજા, પરાક્રમ મારું પ્રચંડ;
શશક ઉપર સિંહ અખંડ છે, તેમ પૃથ્વી કરું શતખંડ. (૧૩)

કહો તો એને બાંધી લાવું, એમાં તે કેટલું કામ;
શોણિતપુરના સુભટ કેરા, અનદ ટાળું સામ. (૧૪)

રળિયાત થયો વચન સાંભળી, આપ્યા સહુ શણગાર;
તું મારો વડો બાંધવ, આ તારા સર્વ ભંડાર. (૧૫)

જાઓ વીર તમે વેગે જઇને, કરી આવો શુભ કામ;
વધામણી વહેલી મોકલજો, પેલા શત્રુને ફેડી ઠામ. (૧૬)

વચન શીશ ચઢાવી ઊઠ્યો, તેણે કીધો સૌ શણગાર;
સૈન્યા સઘળી સજ કરી, તેની શોભાનો નહિ પાર. (૧૭)

મહા મોટો ગજ ગિરિવર સરખો, મદગળીત કહેવાય;
હીરા માણેક રત્નજડિત અંબાડી, તેની જ્યોતે રવિ ઢંકાય. (૧૮)

સૂર્યવંશી ને સોમવંશી, પાખે રિયા કેકાણ;
મોરડે મોતી જડિત્ર તેને, હીરાજડિત પલાણ.(૧૯)

અનેક અશ્વ દોંડિયા,આગળ ગણતાં ન આવે પાર;
અનેક પાલખી રથ ઊંટ ને; તેને સુભટ થયા અસ્વાર. (૨૦)

સિંહલદ્વીપના હસ્તી મોટા, તેને જડ્યાં માણેક અપાર;
મેઘાડંબર છત્ર ધરીને, મંત્રી થયો અસ્વાર. (૨૧)

નગારાની ધોંસ વાગે, શરણાઇઓનાં સૂર;
સૈન્યા સઘળી પરવરી, જાણે સાગર આવ્યું પુર. (૨૨)

નાળ, ગોળા, કવચ, ભાથા, કરતા મારા માર;
માળિયા આગળ ઊભો એટલે, ઓખા કરે વિચાર. (૨૩)

સ્વામી તમારા મનમાં આવે તો, કહું વિનંતિ આજ;
ચિત્રલેખા દ્વારિકા લઇ જાય તો, સીધે સઘળું કાજ. (૨૪)

વચન સુણીને જ્વાળા લાગી, ચઢી અનિરૂદ્ધને રીસ;
ચરણ કેરી આંગળીથી, જ્વાળા લાગી શિશ. (૨૫)

યુદ્ધવિષે સનમુખ ન રહુંતો, લાજે મારો વંશ;
બાણાસુરને એણી પેરે મારૂં, જેમ કૃષ્ણે માર્યો કંસ. (૨૬)

એવા માંહે જોદ્ધા આવ્યા, દેવા લાગ્યા ગાળ;
ક્રોધ ચડ્યો બહુ કામકુંવરને, કીધી ઇચ્છા દેવા ફાળ. (૨૭)

{વલણ)

ફાળ દઉં અંત લઉં, હોકારો તવ કીધો રે;
ઓખાએ અનિરુદ્ધને, માળિયામાં ઊંચકી દંડવત કીધો રે. (૨૮)