બીરબલ અને બાદશાહ/સવાલ-જવાબ
| ← બે સ્ત્રીઓનો ઝઘડો | બીરબલ અને બાદશાહ સવાલ-જવાબ પી. પી. કુન્તનપુરી |
હસાવતો ઈનામ લે → |
એક દીવસે ગુલઝારે ગુલસન નામના રમણીક બાગમાં શાહે મોહોટા દબદબાથી સભા ભરી અનેક વીષયો પર ચરચા ચલાવી આનંદ લેતા હતા. શાહે ખુશ ચ્હેરાથી બીરબલને નીચે મુજબના સવાલો પુછવાને શરૂ કર્યા.
શાહ--અહો પ્રવીણ બીરબલ ! ઈશ્વર શું ખાય છે ?
બીરબલ--જહાંપનાહ ! અહંકારને ?
શાહ--અહો દાનેશમંદ બીરબલ ! ઈશ્વર શું કરે છે ?
બીરબલ--સરકાર ! રંકને રાજા, ને રાજાને રંક બનાવે છે ?
શાહ--અહો ગુણગ્રાહી ! બીરબલ ! ઈશ્વર ક્યારે હસે છે ?
બીરબલ--ખલકે ખાવીંદ ! જીવાત્માની વારંવાર બેવચપણાની કુટેવથી હસે છે ?
શાહ--તે ક્યાં રહે છે ?
બીરબલ--તે સર્વત્ર રહે છે !
શાહ--બુરામાં બુરી કઈ વસ્તુ છે !
બીરબલ--એકાંન્ત.
શાહ--કઇ સ્ત્રી કોઇની થઈ નથી અને થશે પણ નહીં ?
બીરબલ--પૃથ્વી.
શાહ--કઇ સ્ત્રી પાણીના રેલાની પેઠે વહી જાય છે ?
બીરબલ--લક્ષ્મી.
શાહ--ક્ષમા રાખવામાં કોણ સરસ ?
બીરબલ--ધરણી.
શાહ--કયાં ત્રણ ભવીષ કોઇ જાણી ન શકે ?
બીરબલ--વરસાદ, મોત અને મોઘારત. એ ત્રણેનું ભવીશ કોઇ ભાખી શકે નહીં.
શાહ--આખર અવસ્થાએ સાચું કુટુમ્બ કયું ?
બીરબલ--ક્ષમા રૂપી માતા, સત્ય રૂપી પીતા, જ્ઞાન અને ધર્મ રૂપી ભાઇઓ, દયા રૂપી દાસી, શાંતી રૂપી નારી, અને સત કર્મો રૂપી પુત્રો. એ આખર અવસ્થાએ સાચું કુટુમ્બ છે.
બીરબલના આ ચમત્કારીક અને તાત્કાલીક જવાબો સાંભળી શાહ અને સભા ચક થઇ જઇ બીરબલને ધન્યવાદ આપી પુષ્પથી વધાવી લીધો.