ગ્રામોન્નતિ/સ્વદેશી શા માટે ?
| ← ૧૪ ગૃહઉદ્યોગનું વર્ગીકરણ | ગ્રામોન્નતિ સ્વદેશી શા માટે ? રમણલાલ દેસાઈ |
૧૬ સામાજિક ઉન્નત્તિ → |
.
સ્વદેશી શા માટે ?
ઇતિહાસ દષ્ટિએ
યુગ સુધી
તેની રાજ્યકર્તાને બીક લાગ્યા જ કરે છે. સ્વદેશીની ભાવનામાં બે તત્વો ભળેલાં હતાં : (૧) પરદેશી માલનો બહિષ્કાર (૨) સ્વદેશી માલનો વપરાશ. પહેલું તત્ત્વ વેરઝેર ઉત્પન્ન કરે છે એમ માની મનાવી પરદેશી રાજ્યકર્તાઓએ તેને ગુનો માન્યો હતો. એ ખરેખર ગુનો હોઈ શકે કે કેમ એનો નિર્ણય નીતિની દૃષ્ટિએ જે થાય તે ખરો. સજા ખમવાની શક્તિ ન ધરાવતી જનતા તો બહિષ્કાર વિષે કાંઈ બોલતી નથી. જેનામાં શક્તિ છે તે બહિષ્કારની બાંગ પોકારી હસતે મુખે સજા સહી લે છે. પરંતુ બીજા તત્ત્વમાં પણ કડવાશ ઉત્પન્ન થાય છે એમ કહેવા જેટલું મગજનું સમતોલપણું રાજ્ય કરતી કોમે ખોયું નથી એટલે સ્વદેશી સંબંધી વાત થઈ શકે છે.
સ્વદેશીની ફીલસુફીમાં આપણે ઉતરીશું નહિ. એ માત્ર રાજકારણનું અંગ જ નથી. તે હવે તો ધર્મ બની ગયો છે. એ શા માટે ધર્મ બની ગયો છે ? એના કાંઈક ઉત્તરો આપી સ્વદેશી ધર્મને આપણે સામાન્ય બુદ્ધિ વડે સમજવા મથીશું.
સ્વદેશી એટલા માટે કેઃ—
સ્વદેશી
૧) આપણો દેશ ગરીબમાં ગરીબ દેશ છે.
(ર) કરોડો માણસને પેટપૂર ખાવા મળતું નથી.
(૩) કરોડો માણસને અંગઢાંકણ પૂરતું મળતું નથી.
(૪) કરોડો માણસોનાં રહેઠાણ માનવીને રહેવા યોગ્ય નથી.
એ સ્થિતિ ટાળવા માટે સ્વદેશી.
હિંદવાસીઓ દયાળુ કહેવાય છે. ગરીબીના ઘા રૂઝવવા હોય, કરોડો માણસો બે ટંક અનાજ પામે, કરોડો માણસો આછું પાતળું વસ્ત્ર મેળવી દેહ ઢાંકે, અને કરોડો માણસો છાપરાં નીચે સૂઈ શકે એમ કરવું હોય તો હિંદવાસીઓ સ્વદેશી વાપરે. જરા પણ દયાળુ વૃત્તિ હિંદવાસીમાં રહી હોય તો તે સ્વદેશી માલ વાપરે.
સ્વદેશી એટલા માટે કે,
(૧) કરોડો રૂપિયાનું કાપડ હિંદ પરદેશથી ખરીદે છે.
(૨) કરોડ રૂપિયાનાં સાંચાકામ બહારથી હિંદમાં આવે છે.
(૩) મોજશોખનાં સાધન અને ઝીણીમોટી વસ્તુઓ માટે હિંદને પરદેશનું અવલંબન કરવું પડે છે, અને કરોડો રૂપિયા તે પરદેશ મોકલાવ્યે જાય છે.
નાણું બચાવવા સ્વદેશી
વળી
સમૃદ્ધ થવા માટે
સ્વદેશી
(૨) ઘર આંગણે નદીઓ વહે છે; યોજને યોજને ધોધ પડે છે; અઢળક મીઠું દરીયો આપે છે; ઔષધિભર્યા વન હજી વેડ્યા વગરનાં પડ્યાં છે; રસાયણ જોઈએ એટલાં છે; તો ય આપણે ગરીબના ગરીબ ! વીજળી પરદેશથી આવે, મીઠું પરદેશથી આવે, દવા તો પરદેશની હોય જ, અને રસાયણની શીશીઓ પશ્ચિમ આપે તે વાપરવાની. આપણી દેશલક્ષ્મીને આપણે અપૂજ્ય જ રાખવી છે ?
(૩) આજ આટલાં સાધનો છતાં આપણા ભણેલાઓ બેકારઃ સરકારી નોકરી અને વકીલાત સિવાય એક્કે ધંધો ભણતરને પોષતો નથી. એ ધંધાઓને પણ પોષણ-મર્યાદા છે. પરદેશીના મોહમાં આથી વધારે કયી પાયમાલી હજી જોવાની રહી છે ?
કાચો માલ આપણે ઘેર જ સાફ થાય, દેશની લક્ષ્મીનું પૂજન આપણા દેશમાં જ થાય અને આપણા ભણેલાઓ ઉદ્યોગ આદરે એ માટે સ્વદેશી. પ્રત્યેક હિંદવાસી પાસે હિંદમાતાની માગણી છે કે ‘સ્વદેશી વાપરો.’
માટે સ્વદેશી
(૨) આપણા દેખાવ અને પહેરવેશનું સ્વાતંત્ર્ય સાચવવા માટે સ્વદેશી. દેશકાળને અનુસરી જરૂર પહેરવેશને આપણે ફેરવીએ. પરંતુ પરદેશી પહેરવેશ વગર આપણી શિષ્ટતા નહિ જ સચવાય એવી પરાધીન મનોવૃત્તિથી રચાતો પહેરવેશ તો બાળી જ મૂકવો જોઈએ.
(૩) આપણી ભાવિ પ્રજાને દેખાવ અને સંસ્કારની ગુલામીમાંથી મુક્ત કરવા માટે સ્વદેશી. આપણી જવાબદારી આજની જ નથી. ભાવિ પ્રજા આપણા યુગને પ્રશ્ન પૂછશે : ‘અમારે માટે તમે શું કર્યું ?’ ‘સંસ્કારની પરાધીનતા અમે તમારે માટે સ્વીકારી’ –એવો જવાબ ન આપવો પડે એ માટે સ્વદેશી.
ઉપરાંત સ્વદેશી
ભિમાન તથા જગત-
કલ્યાણની ભાવના અર્થે
સ્વદેશી
(૨) સ્વદેશાભિમાનની લાગણી પોષવા માટે. આપણો દેશ ભલે પરાધીન હોય ! પરંતુ શું ખાવું, શું પીવું, શું નિદાન પહેરવું અને શું વાપરવું એ પ્રશ્નોના ઉકેલમાં તો આપણે સ્વતંત્ર જ છીએ. આપણે આપણું રાજ્ય ચલાવવા ભલે નાલાયક કહેવાઈએ, પણ આપણે આપણા દેશની બનાવટ વાપરવા માટે પણ નાલાયક કહેવાવું છે ?
(૩) માનવજાતના કલ્યાણ માટે. માનવજાત ભેગી મળી આગળ વધી શકે; એકમેકનો હાથ ઝાલી પ્રગતિ સાધી શકે. આપણે દુર્બળ, પરાધીન, પરાશ્રયી રહી માનવજાતને ભારરૂપ નીવડી ઘસડાઈશું ? કે જગતનો ભાર હળવો કરી પ્રગતિની દોડમાં આપણો વેગ પૂરીશું ? પોતાની જરૂરિયાતો પૂરી ન પાડી શકતો, પોતે ઉપજાવેલી ચીજો વાપરવાની અશક્તિ ધરાવતો દેશ માનવજાતનું શું કલ્યાણ સાધશે ?
એકંદર વિચાર કરતાં સ્વદેશી
(૨) દેશને સમૃદ્ધ બનાવવા માટે,
(૩) આપણી સંસ્કારસ્વતંત્રતા જાળવવા માટે,
(૪) ગરીબોના પોષણ માટે,
(૫) સ્વાભિમાન અને સ્વદેશાભિમાન સજીવ રાખવા માટે,
(૬) જગતકલ્યાણની ભાવના પોષવા માટે છે.
દયાભાવથી, શરમથી, ધર્મ માનીને, જરુરીયાત સમજીને પણ સ્વદેશી ધર્મ આપણે પાળવો જ જોઈએ. આજે ચૂકીશું તો કાલ આપણી નથી.