વ્યાકરણ/છંદ/વૈતાલીય

છંદ : વૈતાલીય

બંધારણ :

• ચાર ચરણ
• પહેલા અને ત્રીજા ચરણમાં પ્રથમ છ માત્રા + "ર" ગણ + લઘુ અને ગુરુ = કુલ ૧૪ માત્રા
• બીજા અને ચોથા ચરણમાં પ્રથમ આઠ માત્રા + "ર" ગણ + લઘુ અને ગુરુ = કુલ ૧૬માત્રા

ઉદાહરણ :

કળિયો મુખ અર્ધું ખોલિને
અટકી આ જલ વીણ શોષથી;
ગુંચવે ઉગતી સુ-વેલિને,
તૃણ કાંટા વધિ આસપાસથી.

ચરણ	૬ માત્રા	"ર" ગણ	લઘુ +ગુરુ
૧	કળિયો મુખ	અર્ધુંખો	લિને,
૩	ગુંચવે ઉગ	તી સુ-વે	લિને,
ચરણ	૮ માત્રા	"ર" ગણ	લઘુ +ગુરુ
૨	અટકી આ જલ	વીણ શો	ષથી;
૪	તૃણ કાંટા વધિ	આસપા	સથી.

છંદ

અક્ષરમેળ |અનુષ્ટુપ|ઇન્દ્રવજ્રા| ઉપજાતિ|ઉપેન્દ્રવજ્રા | કવિત|ચામર|તોટક|ધનાક્ષરી|પૃથ્વી | મનહર| મંદાક્રાંતા |માલિની|રથોદ્ધતા| વસંતતિલકા | વંશસ્થ |શાર્દૂલવિક્રીડિત| શિખરિણી|શાલિની | હરિણી| સ્ત્રગ્ધરા

માત્રામેળ | ચોપાઈ | દોહરો | હરિગીત |રોળાવૃત્ત| સોરઠો| સવૈયા|દિંડી|ઉધોર|મહીદીપ|વૈતાલીય| આર્યા