વ્યાકરણ/છંદ/સવૈયા

by અજ્ઞાત સર્જક

ગુજરાતી વ્યાકરણ - અમુક છંદો સવૈયા અજ્ઞાત સર્જક

સવૈયા

છંદ : સવૈયા
બંધારણ :
• ચાર ચરણ
• કુલ ૩૧ માત્રા
• છેલા બે અક્ષરો ગુરુ અને લઘુ
• યતિ : ૧૬મી માત્રાએ
ઉદાહરણ :
દિલથી આશિષ દે છે દલપત, મહિમા મોટું મેળવ માન,
એ ઉપકાર ગણી ઈશ્વરનો હરખ હવે તું હિન્દુસ્તાન.

અન્ય સંસ્કરણ
આ સિવાય હિંદીમાં એક અન્ય પ્રકારના સવૈયા પણ પ્રચલિત છે. આ છંદ અક્ષર મેળ હોય છે.
અક્ષર : ૨૩
બંધારણ : ભ - ભ - ભ - ભ - ભ - ભ - ભ - ગા - ગા
જેમાં સાત ભ-ગણ અને તેની પછી બે ગુરુ એમ અક્ષરો હોય છે.


ઉદાહરણ :

ભ	ભ	ભ	ભ	ભ	ભ	ભ	ગા	ગા
तू जग	की जन	नी बन	के, मम	ता दुइ	हाथ लु	टावत	ना	री

ઉદાહરણ: ૨ ઘનશ્યામાષ્ટક
સાહ ભયો ઉમરાહ ભયો, પતસાહ ભયો જગશિષ નયો હૈ,
રાગી ભયો બડભાગી ભયો, વિતરાગી ભયો વન જાય રહ્યો હૈ;
માની ભયો નિરમાની ભયો, પરમાની ભયો જસવાસ લયો હૈ,
બ્રહ્મમુનિ ઘનશ્યામકો આશ્રય, જો ન ભયો તો કછુ ન ભયો હૈ...

છંદ

અક્ષરમેળ |અનુષ્ટુપ|ઇન્દ્રવજ્રા| ઉપજાતિ|ઉપેન્દ્રવજ્રા | કવિત|ચામર|તોટક|ધનાક્ષરી|પૃથ્વી | મનહર| મંદાક્રાંતા |માલિની|રથોદ્ધતા| વસંતતિલકા | વંશસ્થ |શાર્દૂલવિક્રીડિત| શિખરિણી|શાલિની | હરિણી| સ્ત્રગ્ધરા|ઝુલણા

માત્રામેળ | ચોપાઈ | દોહરો | હરિગીત |રોળાવૃત્ત| સોરઠો| સવૈયા|દિંડી|ઉધોર|મહીદીપ|વૈતાલીય| આર્યા